Czy miód jest zdrowy? Przeciwdrobnoustrojowe działanie miodów – analiza.

Miód jest powszechnie znaną substancją, której poza wyjątkowymi walorami smakowo-zapachowymi, przypisywane są również właściwości prozdrowotne. Jednakże czy powszechna opinia i popularyzacja tejże substancji, rzeczywiście wynika z jej cudownej specyfiki?

Miód – co zawiera? Omówienie składu chemicznego

Aby dociekać właściwości, jakie posiada miód, istotne jest przedstawienie składu chemicznego, który w dużej mierze zależny jest od rodzaju miodu. Jednakże przyjmuje się, że przeciętny skład miodu stanowi w 17 % woda, 82,5% węglowodany i 0,5% pozostałe substancje.

Czy w takim razie to tylko wysokie stężenie cukrów we wskazanej substancji jest kluczowym czynnikiem? W końcu, w odpowiednich warunkach, miód może być składowany przez wiele lat. Czy może jednak te nieopisane szczegółowo 0,5% substancji ma tutaj istotny wpływ na zachowanie omawianego produktu? Skąd się biorą przypisywane miodom właściwości i jakie to może mieć zastosowanie w codziennym życiu człowieka?

Czy miód jest zdrowy - zawartość witamin w miodzie

Uszczegóławiając 0,5% składu miodu, obejmują między innymi: składniki mineralne i witaminy, ale one w kontekście stanowienia bariery przeciwdrobnoustrojowej nie są zbyt istotne, a ze względu na ich znikomą ilość — nie są to też wartości, które mogłyby wskazywać na to, by miód stanowił konkurencyjne (dla innego pożywienia) źródło witamin i minerałów. Miody zawierają również enzymy, pewne ilości kwasów organicznych t.j.: kwas mlekowy, jabłkowy, bursztynowy, mrówkowy, cytrynowy, octowy, masłowy, p-aminobenzoesowy, piroglutaminowy oraz glukonowy; olejki eteryczne, naturalne barwniki i inne substancje występujące w bardzo niewielkich ilościach tj. białka enzymatyczne.

Patrz: tabela wartości odżywczych miodu, witamin i minerałów

Przykład, na podstawie danych z IŻŻ, zjadając 650 gramów miodu (26 łyżek) - dostarczamy 2074 kcal, czyli średnie dzienne zaopotrzebowanie kaloryczne osoby dorosłej.

W tabeli poniżej, pokazuję jak to wygląda w odniesieniu do zaspokojenia potrzeb na witaminy i minerały:

Dlaczego miód się nie psuje i może leżakować przez wiele lat?

W pracy Kędzi i Hołdernej-Kędzi (2008a) opisano wpływ miodu i syropu cukrowego (o identycznym składzie obecnych w nim cukrów) na rozwój bakterii. Okazało się, że strefa zahamowania wzrostu bakterii przez miód była wyższa i wynosiła 25,5 mm, natomiast dla syropu cukrowego osiągnęła zaledwie 6,2 mm. Co pokazuje nam, że niskie pH i duże stężenie cukrów nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na zahamowanie rozwoju bakterii.

W badaniach Kędzi i Hołdernej-Kędzi (2008a) zauważono także, że rozcieńczony miód z wodą wykazywał znacznie lepszą aktywność wobec badanych drobnoustrojów. Spostrzeżenia te zwróciły uwagę badaczy na antybiotyczne składniki enzymatyczne, do których zaliczamy: oksydazę glukozy i lizozym, a także przypuszczalnie: apidycynę i abacynę, czyli białka mleczka pszczelego. Wymienione substancje są wytwarzane w gruczołach ślinowo-gardzielowych pszczół robotnic i dodawane do miodu w trakcie jego przetwarzania.

Zakłada się, że te szczególne właściwości bakteriobójcze miodu wynikają, właśnie z obecności nadtlenku wodoru, który powstaje w wyniku działania dwóch enzymów — oksydazy utleniającej glukozę do kwasu glukonowego. (Nadtlenek wodoru możemy kojarzyć z zastosowania w wodzie utlenionej — niegdyś stosowanej powszechnie do przemywania ran w celu odkażenia.)

Na podstawie analiz opisanych w “BAKTERIOBÓJCZE WŁAŚCIWOŚCI NADTLENKU WODORU W WODZIE Z Działu Inżynierii Sanitarnej P. Z. H. Warszawa“ działanie bakteriobójcze nadtlenku wodoru na drobnoustroje w czystych hodowlach, na ogół bogatych w substancje organiczne, jest raczej powolne (przy Escherichia Coli, wynik ujemny po 60 min dla 0,10% stężenia nadtlenku wodoru w środowisku) i zależne od rodzaju drobnoustrojów, gdzie duże znaczenie ma również stężenie nadtlenku wodoru.

Jak miód działa na gardło?

Kolejną zawartą w miodzie substancją, która teoretycznie nadaje miodowi przedstawiane właściwości, jest lizozym wpływający na wzrost odporności nieswoistej.

Enzym ten po przedostaniu się do miodu spełnia rolę antybiotyczną. W wyniku działania enzymatycznego prowadzi on do lizy ścian komórkowych bakterii Gram- -ujemnych złożonych głównie z glikozaminoglikanów. W stosunku do bakterii Gram-dodatnich jego działanie jest słabsze.

Jednak warto zaznaczyć, że białko te naturalnie występuje u zwierząt, roślin, bakterii i wirusów. Znaleźć je można nie tylko w miodzie, ale również w ziarnach neutrofilów, makrofagów, a także w surowicy, ślinie, mleku i w białku jaja kurzego. Gdzie przykładowo stężenie lizozymu w ślinie człowieka wynosi 2,0-5,0 µg/ml, a w miodach przyjmijmy wartość miodu gryczanego 3,96 µg/ml – i przecież zdarza się nam doświadczać infekcji, co mogłoby właśnie, skłonić do myślenia w kontekście stosowania miodu w celu skutecznego leczenia.

Jak miód wpływa na organizm?

Analizując prace naukowe, badania i artykuły publicystyczne, miód przedstawiany jest jako cenna substancja, posiadająca szereg właściwości zdrowotnych – prace te zazwyczaj z góry zakładają chęć przedstawienia pozytywnych aspektów spożywania miodu. Jednakże, badania nad właściwościami miodów, przeprowadzane są głównie w środowisku laboratoryjnym, gdzie wyniki badań nie do końca mają odniesienie z praktycznym zastosowaniem.

Miód wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe w badaniach laboratoryjnych, ale… Ze względu na popularyzację przemysłu farmaceutycznego, mało jest bardziej użytecznych badań, na większych grupach ludzi, które by w sposób dociekliwy i porównawczy dowodziły temu, że miód może być bardzo pomocną substancją we wskazanych kontekstach zdrowotnych. Raczej wyniki badań ukazują, że w niewielkim stopniu, może on pozytywnie wpływać na zdrowie człowieka, ale nigdzie nie ma szczegółowych protokołów leczenia czy dawek, które powinny być stosowane w celu optymalizacji tychże właściwości.

Warto również, zaznaczyć fakt, że miód jest substancją naturalną i jego skład jest zależny od wielu czynników, więc ciężko jest mieć kontrolę nad zawartością substancji, które w danej chwili zażywamy.

Dodatkowo miód nie jest produktem zalecanym dla małych dzieci, bo mimo wszystko w produkcie tym mogą znajdować się przetrwalniki Clostridium botulinum. W codziennym stosowaniu należy również pamiętać o tym, że obróbka termiczna ma znaczący wpływ na zmianę właściwości miodu.

Czy warto stosować miód?

Podsumowując analizę właściwości miodu w kontekście przeciwdrobnoustrojowego działania (z naciskiem na wpływ tej właściwości na organizm ludzki) – miód może być produktem wspierającym w codziennej diecie w celach zapobiegawczych, w przypadku gdy, nie wykazujemy alergii na ten składnik i nasza gospodarka cukrowa funkcjonuje prawidłowo oraz jest stosowany w sposób rozsądny ilościowo (jednak mimo wszystko to głównie cukier prosty i osobiście, nie miałabym odwagi podjąć na własną rękę, domowego leczenia np. grzybicy, właśnie miodem (a tak sugerowałyby niektóre jego właściwości)).

To oczywiście, nie oznacza, że powinniśmy całkowicie skreślać produkty pszczele, warto zwrócić uwagę na bardziej skondensowane wytwory pszczół takie jak propolis czy pyłek pszczeli.